O co chodzi z opłatami za CO2 przy produkcji stali

Zeszłoroczne zamieszanie, czy właściwie rewolucję cenową w produkcji stali spowodował dwutlenek węgla. Słyszeliśmy od ekologów, że nawet krowy go emitują i ten gaz cieplarniany powoduje wzrost temperatury naszej planety o kilka stopni w stosunku do czasów, gdy przemysł nie istniał. Jak to ekologowie, nie powiedzieli jak mierzono stałą słoneczną w XIII czy XVI wieku, ale skoro napisali, to i wierzyć trzeba. Dla przypomnienia, stała słoneczna to wielkość promieniowania Słońca, jakie dociera do ziemskiej atmosfery. Jest to prawie 1,4KW/m2. Oczywiście ograniczają ją na powierzchni naszej planety chmury wędrujące w atmosferze, ale ilość emitowanej energii zmieniać się może też u samego źródła, bo Słońce jest gwiazdą … zmienną. Warto poczytać na ten temat więcej, niestety, urzędnicy Unijni nie mają czasu zapoznawać się z wiedzą z zakresu fizyki czy astronomii, bo sami tworzą tyle dokumentów…

Tak, to w 2015 roku ładnie ubrani, ważni ludzie, którzy dbają o środowisko podpisali kolejne porozumienie (pierwsze było w 1997 w Kioto). Celem jest obniżenie globalnej temperatury o więcej niż 2°C, by wrócić do temperatur sprzed 1750 roku czyli sprzed epoki industrialnej (sic!). Dodatkowo rządy 55 państw podpisujących porozumienie zobowiązały się do osiągania przez państwa neutralności węglowej do 2050 roku. Neutralność węglowa to kolejne pojęcie, które wywołuje ból głowy przedsiębiorców. Osiąga się ją przez wychwycenie ze spalin CO2 lub innych gazów cieplarnianych powstałych podczas produkcji (powodzenia!). Jeżeli nie można dokonać wychwycenia (inaczej „sekwestracji”) trzeba zakupić prawo do emisji. Prawa do emisji gazów cieplarnianych to coś jak podatek VAT. Można zarobić w różny sposób, legalny lub nie. Europol już w 2009 roku podawał, że wielka część świadectw jest fałszowana, a w 2010 skala wyłudzeń to ponad 4 mld ₠ rocznie. Wikipedia jako prawdziwa encyklopedia podaje nawet między wierszami jak można wyłudzać świadectwa (Facebook pewnie by zabronił). Za gazy cieplarniane winne są przemysł, transport, rolnictwo i rzecz jasna produkcja energii przy pomocy tego brzydkiego węgla.

Wracając do cen stali. Szacunki mówią, że hutnictwo odpowiada za około 8% emisji gazów cieplarnianych na świecie. Nie jest zatem jedynym winnym istniejącej sytuacji cenowej. Chcąc wyprodukować tonę stali, trzeba mieć 1,4 tony rudy i ponad 700 kg węgla plus wapień, pierwiastki stopowe itd. Cały proces spalania powoduje, że powstaje 1,5 tony gazu CO2 na każdą tonę stali. Obecnie zezwolenie na emisję tony CO2 kosztuje bagatela około 90 €, choć w 2018 było to niecałe 6 ₠ (patrz Rys. 2.). Światowy rynek stali to ponad 1,8 mld ton stali. Ilość ogromna, dziesięć (!) razy większa niż w latach 50 zeszłego wieku (cytując dane World Steel Association). Międzynarodowa Agencja Energetyczna (MAE) zakłada, że w ciągu 30 lat, do roku 2050 emisja CO2 spadnie o połowę, a emisyjność surowej stali o 58% procent. Pozornie te cyfry się nie zgadzają, ale chodzi o to, by zwiększyć udział złomu w produkcji stali czy innych metali (aluminium np. na puszki produkuje się podobnie jak stal). Idea prosta, jak wszystko co genialne. Problem jest w tym, jak długo żyje stal na rynku, by stać się złomem? Gwoździe krótko, ale kto je złomuje? Samochody po 10 latach spędzonych w Niemczech lub Holandii trafiają do Polski, po kolejnych dziesięciu na Ukrainę. Tory kolejowe, konstrukcje stalowe, wszystkie zbrojenia w betonie złomowane są po jeszcze dłuższym czasie. Eksperci szacują, że średni czas powrotu stali do pieca to … 40 lat. Czyli nawet przy 100% zbieractwie ( pozdrawiam wszystkich panów pracujących jak mrówki i wożących złom wózkami do punktu skupu) mamy szansę zebrać ilość złomu jaką wyprodukowano 40 lat temu. Lata 80-te to była produkcja na poziomie 0,7 mld ton rocznie, połowa tego co obecnie. Złom zatem drożeje, więcej, będzie drożał bardziej, podobnie jak cena świadectw coraz cenniejszych wraz ze zbliżającym się rokiem 2050. Tak to lekki w sumie gaz, kochany przez rośliny, wpłynął na obowiązujące ceny stali, a przy okazji tysięcy innych produktów.

World Steel Association doskonale widzi, że przemysł stalowy to serce globalnej ekonomii. Nie ma ogólnego i dobrego rozwiązania dla każdej huty i to rządy na terenie swych państw mają wprowadzać strategie ograniczeń emisji CO2 dostosowane do sytuacji i rynku tych państw. Innymi słowy Porozumienie Paryskie to operacja na bijącym sercu. Stowarzyszenie optymistycznie zakłada, że pojawią się rozwiązania wychwytywania i składowania CO2. Innym rozwiązaniem, by ograniczyć emisję mogłoby być zastąpienie węgla innym pierwiastkiem, np. wodorem. Szacuje się, że produkcja stali w sposób niskowęglowy będzie droższa o 10 - 50% od obecnej. Nie jest to wielkie zmartwienie w Polsce ponieważ polskie hutnictwo to niewielki gracz na rynku: w ostatnich latach zajmujemy okolice 20 pozycji na świecie z produkcją 8 mln ton rocznie (patrz Rys. 3), to znaczy, że wszystkie polskie huty produkują tyle co pięćdziesiąta huta na świecie.

Reasumując, nie chcę, by wyglądało, że wyśmiewam pomysł z ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych. Dziwne jest uzasadnienie mówiące o wzroście temperatur, natomiast brudne powietrze widzimy gołym okiem czy czujemy nosem. Oczywiście, ja też bym chciał, by po roku 2050 nam się lepiej oddychało. „Kanarka” w telefonie mam zainstalowanego i widzę w jakim kujawskim „uzdrowisku” mieszkam w zimie. Chciałem tym artykułem przybliżyć problemy energetyki i hutnictwa tak, by nie dziwić się wzrostom cen na rynku. Skoro drożeje energia i materiały – zdrożeje wszystko. Denominację już przeżywaliśmy. Nie wszystko jest tak proste, by obarczać winą Tuska czy PiS. Proszę zobaczyć jak ważne jest w kontekście ograniczeń emisji CO2 wydłużanie cyklu życia produktu czy zbieranie i segregowanie odpadów. Mało, że zasoby naszej planety są ograniczone, to energia potrzebna do wytwarzania kolejnych dóbr też nie jest czysta. Oglądając mapki o zużyciu stali na świecie w różnych krajach widać, że rynek stalowy ma ciągle tendencję zwyżkową.

Robert Dyrda

*Opracowano na podstawie: https://worldsteel.org/wp-content/ uploads/2021-World-Steel-in-Figures.pdf