Nowoczesne tokarki CNC już dawno przestały być prostymi konstrukcjami dwuosiowymi (X/Z, średnica i długość) a stały się bardziej lub mniej hybrydą tokarsko-frezarską, zyskując możliwość obróbki narzędziami napędzanymi. Takie podejście pozwala bardzo często wykonać przedmiot obrabiany z otworami lub nafrezowaniami w jednym zamocowaniu, najlepiej z podajnikiem pręta i odbiornikiem detali. W praktyce oznacza to, że człowiek w trakcie samej produkcji okazuje się zupełnie zbędny. Wiele osób staje jednak przed dylematem, czy zdecydować się na obrabiarkę z osią C, czy też może z dodatkową osią Y? Spróbujmy odpowiedzieć na to pytanie.

Oś C i napędzane narzędzia to rozwinięcie, które przy popularnej tokarce Haas ST20 kosztuje 22 000 euro. W tej cenie uzyskujemy orientację wrzeciona (wraz z możliwością pracy płynnej), hamulec do bardziej wymagających prac frezarskich (lub dłutowania) oraz dużo nowszą i lepszą głowicę BMT (zamiast systemu VDI/BOT), z możliwością używania narzędzi obrotowych (frezów, wierteł itp.).

Poza oczywistymi operacjami takimi jak wiercenie/gwintowanie narzędziami w osi X i Z, wykonywanie prostych przefrezowań o szerokości narzędzia oraz dłutowanie (które wykorzystuje hamulec i pozycję kątową), możemy też wykorzystać potężną funkcję G112 - tryb interpolacji układu współrzędnych biegunowych.

G112 w magiczny sposób pozwala nam programować oś Y, która na obrabiarce nie występuje, realizując jej przesunięcia przez obrót osi C i podążanie osią średnicową, co w praktyce pozwala nam zaprogramować obróbkę dowolnego kształtu nieobrotowego narzędziem umieszczonym wzdłuż osi Z.

Tak więc, mimo pozornej konieczności posiadania osi Y do wykonania np. sześciokąta, możemy często poradzić sobie z nim, korzystając ze zwykłej osi C (pod warunkiem, że kształt jest dostępny od czoła detalu).

Oś Y natomiast, wymagająca dodatkowej dopłaty około 6 000 euro, to już zupełnie inna para kaloszy. Wspomniane wcześniej otwory nie muszą już być umieszczone osiowo, rowki pod wpust nie są już związane z szerokością narzędzia (witajcie tolerowane wymiary!) i w praktyce uzyskujemy układ frezarki z czwartą osią, co poważnie zwiększa możliwości produkcyjne.

Oś Y to też możliwości mniej oczywiste – umożliwia nacinanie uzębień frezami tarczowymi, regulację wymiaru szerokościowego przy dłutowaniu, gwinty w poprzecznych otworach możemy też frezować, co przydaje się przy wykonywaniu wysokich skoków, nietypowych skoków lub zwyczajnie trudnych do wykonania gwintów.

Doposażenie naszej tokarki (a może i tokarko-frezarki, w końcu frezować również potrafi) o oprawki z regulowanym kątem odblokowuje sporo obróbek normalnie zarezerwowanych dla frezarek pięcioosiowych, a koszt niecałych 4 000 euro wg katalogu firmy Groth szybko zwróci się, jeżeli uwzględnimy fakt, że jesteśmy w stanie "w pełnym" automacie wykonać praktycznie wszystko.